Srednja Evropa i Balkan - mete Putinovih geopolitičkih interesa
Srednja Evropa, to razbarušeno mnoštvo jezika i kultura koje se nikada nije uspelo organizacioni tešnje povezati, svojim kontradiktornostima i komunističkim nasleđem krizno opterećuje EU, ali se pojavljuje i kao meta geopolitičkih planova s istoka, slikovit je sažetak člana u prvom broju naučnog časopisa "PANNONIAN" .
Geografskim, istorijskim, ekonomskim i kulturnim položajem između zapadne i istočne Evrope, srednja Evropa sa više od 100 miliona ljudi neverovatna je koncentracija nacionalnih kultura, tradicija i jezika, koja je znatno uvećala riznicu kulturnog nasleđa Evrope, ističu autori poljski slavisti Bogusłav Zielinski i Marek Kulec .
To je područje bilo povremeno u sastavu imperije Nemačke, Poljske Turska, Rusije i Austrougarske, ali nikada trajno, i svaka od njih je to platila porazom, ističe se u časopisu osječkog Fakulteta za vaspitne i obrazovne nauke.
Istovremeno, mnogobrojna značenja termina srednje Evrope, neodređenost njenih granica i paradoksi njene istorije, samo su uvećali brojnost pojmova i koncepcija kojima su istraživači nastojali shvatiti tu regiju, smatraju 2 profesora sa Univerziteta Adama Mickievicza u Poznanju.
Specifičan karakter i identitet srednje Evrope, koji proizlazi iz antagonističkog spleta istorijskih, etničkih, geografskih, a pre svega političkih faktora, od kojeg je književnost stvarala Centralnoevropsku kulturnu reprezentaciju te regije, danas je ugrožen stihijom politike i podvrgnut pritisku geostrateških doktrina, ističu oni.
Slab autonomni subjekt međunarodne politike
Ideja srednje Evrope nastala je krajem 18. veka i do Revolucije 1989. prolazila jer kroz više faza u kojima je menjala obeležja od "stihije istoriji" i geopolitičke pojave do kulturne zajednice. Kroz te faze srednja Evrope je formirala različite oblike veza, ali nije stvorila jedinstvenu zajedničku organizaciju. Najčešće, bila je shvaćena kao regija na granici istočne i zapadne Evrope, koja je poprimala i značenja sanitarnog kordona.
Najveći uspeh konceptualizacije ideje srednje Evrope je prebacivanje težišta njena značenja s polja geografije i geopolitike na polje kulture u čemu je posebno zaslužen Milan Kundera, ističu autori.
Neke političke koncepcije vide srednju Evropu kao alternativu Zapadu i Rusiji, poput ideje Međumorje, odnosno trougla između 3 mora: Jadranskog Baltičkog i Crnog.
Transformacija država nekadašnjeg istočnog bloka nije dovela do nastanka političke zajednice država srednje i istočne Evrope, pa se u politici danas područje srednje Evrope identifikuje sa zemljama Višegradske grupe, koja je takođe donekle neodređena i antagonistička pojava.
Najveći nedostaci tiču se njene slabosti kao autonomnog subjekta međunarodne politike, privredno-sirovinske zavisnosti, te statusa perifernosti kao evropske "ničije zemlje".
Takođe, Poljska i Češka od pristupanja u NATO imaju "konkurentsko shvatanje" srednje Evrope, a postoji i ozbiljan problem povezan sa Nemačkom. Naime, Poljska bi želela izbeći Nemačku jer smatra da bi ona dominirala u toj celini, a bez nje srednja Evropa ne može imati odgovarajući politički, privredni i demografski značaj, ističu autori.
Jedna od ideja političke srednje Evrope računa na Poljsku, Češku, Slovačku, Mađarsku, eventualno Rumuniju, Bugarsku, te na baltičke i balkanske zemlje.
Ruska geopolitička ideja i srednja Evropa
Rusija smatra srednju Evropu područjem svoga interesa, pa je uključivanje zemalja srednjoistočne Evrope u Evropsku uniju dovelo odnose Ruske Federacije s EU u fazu sistemske krize. To Putinova Rusija nastoji neutralisati izazivanjem raskola u EU i razbijanjem njena strateškog saveza s Amerikom, tvrde autori.
Kao jedno od mogućih pokazatelja ruske politike autori analiziraju ideju ruskog pisca i političara Aleksandra Dugina, koji rešenje vidi u stvaranju osovinske saradnje sa Nemačkom, "geopolitičkoj reorganizaciji" znatnog dela Evrope i povlačenju granice između država koje kontrolišu Nemačka i Rusija.
Dugin predlaže podelu srednje Evrope meridijanska etničko-religijskim razgraničenjem između zemalja latinske civilizacijske i zemalja povezanih s kulturnim nasleđem Vizantije.
Po njemu granica bi išla današnjom verskom podelom između istočnog i zapadnog hrišćanstva, odnosno od severnog dela Norveške do jadranske obale između Crne Gore i Albanije. Istočno bi bila "ruska" Evroazija, a zapadno "nemačka" srednja Evropa, bez Litvanije, Letonije i Estonije, navode poljski autori.
Autori podsećaju da je ta linija utvrđena 1939. paktom Hitler - Staljin, koji su potpisali nemački i sovjetski ministri spoljnih poslova Joachim von Ribbentrop i Vjačeslav Molotov.
Izvor: Index.hr
